W poprzednim wpisie pisałem o Nassimie Talebie, który w swojej książce „Antykruchość. O rzeczach, którym służą wstrząsy” wprowadził trzy pojęcia: kruchość, odporność i antykruchość. Dziś natomiast chciałbym się skupić na przedstawionej przez niego w tej książce „teorii sztangi” jako narzędziu do zarządzania ryzykiem i budowania trwałego sukcesu.
Sztanga, czyli dwa ciężkie obciążenia na każdym końcu i lekki pręt łączący je pośrodku. Taleb sugeruje, że podobnie jak w fizycznej sztandze, sukces w życiu i biznesie polega na zbalansowaniu ekstremów, przy jednoczesnym unikaniu przeciętnych rozwiązań, które mogą prowadzić do stagnacji i nadmiernej podatności na ryzyko.
W praktyce teoria sztangi zakłada działanie w dwóch przeciwstawnych obszarach: z jednej strony posiadanie czegoś niezwykle stabilnego i bezpiecznego, a z drugiej śmiałe ryzykowanie w obszarach o dużym potencjale zysku. To pozwala minimalizować straty przy jednoczesnym wykorzystaniu okazji.
Przykłady zastosowania teorii sztangi
Inwestowanie oszczędności:
Taleb wyjaśnia, że teoria sztangi jest idealna w strategiach finansowych. Zamiast lokować wszystkie oszczędności w umiarkowanie ryzykowne inwestycje, sugeruje podzielenie środków na dwie części:
- 85-90% kapitału ulokować w bezpiecznych i stabilnych aktywach, takich jak obligacje czy konto oszczędnościowe.
- 10-15% przeznaczyć na bardzo ryzykowne, ale potencjalnie wysokodochodowe inwestycje, jak startupy, kryptowaluty czy innowacyjne technologie.
Taka strategia zabezpiecza bazowy majątek, jednocześnie dając szansę na duży zysk w przypadku powodzenia ryzykownej inwestycji.
Te 10-15% w przypadku straty nas nie zrujnuje, natomiast w przypadku zysku ten na ryzykowanych inwestycjach może być bardzo wysoki i dzięki niemu możemy się istotnie wzbogacić.
Pisarstwo:
Taleb wskazuje na pisarzy, którzy rozwijają swoje kariery, łącząc bezpieczną pracę zarobkową z pisaniem odważnych, kreatywnych książek. Bestsellerowy autor, taki jak Stephen King, zaczynał od stabilnej pracy nauczyciela, jednocześnie pisząc powieści. Ten schemat działania umożliwiał mu śmiałe eksperymentowanie literackie bez ryzyka finansowego.
Pisarze, którzy tworzą „bezpieczne” teksty, takie jak artykuły na zlecenie czy zlecone prace redakcyjne, z jednej strony mają regularne przychody, ale i nikłą szansę na sławę i karierę. Natomiast Ci, którzy pracują nad bardziej ryzykownymi projektami, np. powieściami czy książkami popularnonaukowymi, mogą z jednej stroni nigdy nie odnieść sukcesu, ale jedna dobrze przyjęta książka może zmienić całe życie finansowe i zawodowe autora.
Z tego powody Taleb przestrzega pisarzy przed karierą akademicką, bo z jej powodu nie będą mogli pisać tak jak chcą lub tego co chcą. Będą ważyć słowa i zastanawiać się czy to wypada wykładowcy lub czy to nie zagrozi ich akademickiej karierze. Tak samo jak niebezpieczne jest życie tylko z pisania, bo wtedy władzę nad pisarzem ma wydawnictwo. Może mu narzucać tytuł, styl pisania lub wskazywać na jaki temat ma pisać książkę. Te rozwiązania są swoistego rodzaju klatką, która zmusza do przeciętności.
Kariera zawodowa:
Teoria sztangi świetnie sprawdza się także w planowaniu kariery. Załóżmy, że jesteś specjalistą w swojej dziedzinie, np. w IT, marketingu czy finansach:
Bezpieczna strona sztangi: Kontynuujesz stabilną pracę na etacie, która zapewnia Ci regularne dochody i bezpieczeństwo finansowe.
Ryzykowna strona sztangi: Równocześnie rozwijasz projekty poboczne, takie jak tworzenie startupu, własna działalność gospodarcza czy realizacja pasji, która może przekształcić się w dochodowy biznes.
To podejście pozwala korzystać z bezpieczeństwa stałej pracy, jednocześnie otwierając się na możliwości, które mogą przynieść przełomowe zmiany w karierze.
Czemy trzymanie się środka sztangi to błąd?
Taleb wprowadził pojęcie „czarnych łabędzi”, czyli niezwykle rzadkich, ale wpływowych wydarzeń, które są trudne do przewidzenia. Środek sztangi to strategia, która opiera się na przewidywalności i stabilności, ale w praktyce świat jest pełen nieoczekiwanych wstrząsów – od kryzysów gospodarczych po innowacje technologiczne, które zmieniają rynek.
Środek sztangi jest często postrzegany jako strefa komfortu – stabilna, ale mało elastyczna. Problem w tym, że nie daje on przestrzeni na eksplorację działań, które mogą przynieść wyjątkowe korzyści. W efekcie, taka strategia może sprawić, że utkniesz w stagnacji i przegapisz szansę na przełomowy sukces.
Taleb zwraca uwagę na fakt, że potencjalne zyski z ryzykownego działania mogą znacznie przewyższyć potencjalne straty. Działając w środkowej strefie, rezygnujemy z takich okazji. Tymczasem ryzykowne działania, mimo że rzadziej przynoszą sukces, mogą przynieść nieproporcjonalnie wysokie korzyści, jeśli się powiodą. Przykład: Inwestor lokujący 10% kapitału w startup może stracić tę część pieniędzy, ale jeśli firma odniesie sukces, może zarobić wielokrotność tej kwoty.
Środek sztangi daje fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Umiarkowane strategie mogą wydawać się rozsądne i stabilne, ale w rzeczywistości często brakuje im zarówno solidnych zabezpieczeń, jak i potencjalnych dźwigni do dużego sukcesu. W obliczu nagłych wstrząsów (np. kryzys ekonomiczny, pandemia) to właśnie osoby w „środku” najczęściej tracą najwięcej
Jak wdrożyć teorię sztangi w życie?
Chociaż „teoria sztangi” brzmi atrakcyjnie, wymaga przemyślanego podejścia. Aby ją zastosować:
1. Równoważ skrajności. Kluczowym aspektem teorii sztangi jest unikanie “środka” – inwestowania energii, czasu lub środków w rozwiązania, które ani nie są w pełni bezpieczne, ani nie oferują znaczącego zysku.
2. Zidentyfikuj swoje bezpieczne podstawy. Mogą to być oszczędności, stabilna praca lub inne aktywa, które zapewniają Ci minimum egzystencjalne.
3. Znajdź obszary do śmiałych eksperymentów. To może być inwestowanie w rozwój osobisty, rozwijanie nowego produktu czy wejście w niszowy rynek. Ważne, by eksperymenty te miały potencjał na duży zwrot.
Teoria sztangi to nie tylko koncepcja zarządzania ryzykiem, ale także filozofia życiowa. W świecie, w którym nieprzewidywalność jest normą, łączenie bezpieczeństwa z ryzykownymi, ale obiecującymi działaniami daje nam nie tylko stabilność, ale także szansę na prawdziwy sukces. Jak powiedział Taleb: „Rób rzeczy, które są albo bardzo bezpieczne, albo bardzo ryzykowne, ale nic pomiędzy.”
Powiedział również: „Przeciętność jest bardziej niebezpieczna, niż się wydaje.”
Czy mu zaufasz i podążysz za jego wezwaniem, to Twoja decyzja. W mojej opinii nie jest to droga dla wszystkich, ale już sama świadomość jej istnienia może być inspirująca.
Zainteresowała Cię ta teoria Nassima Taleba? Dowiedz się więcej o antykruchości: Antykruchość w czasach niepewności: Jak się przygotować?