Przeważnie mamy przekonanie, że świetnie siebie znamy, wiemy wszystko o sobie i jesteśmy świadomi tego jak nas postrzegają inni. Tymczasem jest to jedynie iluzja i wytwór naszego umysły.
Jesteś różny w różnych rolach
Wystarczy zastanowić się w jakie relacje wchodzimy w swoim życiu i zadać sobie pytanie, jacy w nich jesteśmy, aby dostrzec jak wiele naszych obrazów mogą mieć inni. Oto kilka potencjalnych ról do przemyślenia
- Jakim ojcem/matką jesteś dla swoich dzieci?
- Jakim synem/córką jesteś dla swoich rodziców?
- Jakim partnerem jesteś dla swojej drugiej połowy w związku?
- Jakim kolegą/koleżanką jesteś dla swoich znajomych?
Już na tym etapie może się okazać, że czuły, pobłażający dzieciom i kochający ojciec, jest wyrodnym synem swoich rodziców, o których zupełnie nie pamięta a dodatkowo jest bardzo krytycznym i zupełnie nieczułym mężem swojej żony. Natomiast dla przystojnej koleżanki jest szarmanckim, wrażliwym i bardzo otwartym na kontakty z innymi znajomym, co zupełnie stoi w sprzeczności z obrazem stadionowego „wikinga”, jaki mają na jego temat kumplei od piwa.
I jak tu teraz odpowiedzieć na pytanie: jaki jest ten mężczyzna? Czy on sam będzie potrafił obiektywnie odpowiedzieć na to pytanie? A przecież nie zaczęliśmy jeszcze analizować chociażby relacji zawodowych i pytać jakim jest pracownikiem dla swojego szefa, szefem dla swoich podwładnych i kumplem dla kolegi z pokoju…
Sam dla siebie też jesteś skomplikowany
Jednak nie tylko same relacje z innymi mnożą komplikacje. Nasze własne postrzeganie nas samych i świadomość siebie również potrafią zastawić nie lada pułapki. Oto przykład: Jaka jest naprawdę – szczupła według mnie kobieta, która mówi o sobie, że jest gruba?
Przytoczę też pytanie mojej nauczycielki jogi, która w czasie relaksacji i pracy z oddechem, kiedy to wyobrażaliśmy sobie jak wdychane powietrze krąży w naszym ciele, zadała nagle pytanie „Kto teraz oddycha – twój umysł, ciało, czy jeszcze coś innego?”. Ja osobiście nie znalazłem na to prostej odpowiedzi.
Okno, co prawdę odkrywa
Metoda „Okno Johari” stosowana jest aby pomóc ludziom zrozumieć siebie i swoje relacje z otoczeniem. Obrazuje ona poziom samoświadomości danej osoby oraz relacji z innymi, dzieląc je na cztery obszary.
Ja publiczne, zwane też „obszarem otwartym” – to część oznaczająca wszystko to co o sobie wiemy i jednocześnie inni wiedzą o nas. Znajdziemy tu nasze cechy, uczucia, zachowania, wiedzę, umiejętności i talenty, których jesteśmy świadomi i które chętnie i otwarcie komunikujemy innym. Można by powiedzieć, że to nasz oficjalny wizerunek. W miarę, jak wzrasta nasze zaufanie do świata i ludzi oraz poszerza się wiedza o nas samych, chętnie odkrywamy się bardziej, dzięki czemu ten obszar się powiększa.
Ja ukryte, zwane też „obszarem ślepym” – to część nas, której nie jesteśmy świadomi, ale jest ona znana innym. Może to być faktycznie jeszcze nieuświadomiona jakaś cecha lub talent jak np. zdolności przywódcze albo podświadomie wyparta cześć nas, która stanowi dla nas problem np. nadmierna agresja, czy też nieuzasadnione przekonanie o jakimś talencie, którego obiektywnie nam brak.
Ja prywatne, zwane też „obszarem ukrytym” – to część nas, której jesteśmy świadomi, ale ukrywamy ją przed innymi. Często te informacje traktujemy jako wstydliwe lub obnażające nasze słabości. Ujawniamy je dopiero wtedy, gdy wzrasta w nas zaufanie do innych ludzi. Obszar ten jest dużym obciążeniem psychicznym, bo zawiera tajemnice które trzeba ukrywać i których ukrywanie pochłania mnóstwo naszej energii. Może to być np. homoseksualna orientacja, którą ktoś ukrywa przed bliskimi, rak do którego matka nie przyznaje się przed dziećmi, czy też gustowanie w gatunku muzycznym, który wśród znajomych uchodzi za kompromitujący.
Ja nieświadome, zwane też „obszarem nieznanym” – to część nas, której ani my, ani inni nie są świadomi. Informacje z tego obszaru ujawniają się w procesie poznawania siebie. Może dojść do tego w wyniku obserwacji swoich zachowań w nowych sytuacjach, uzyskania wyników testów psychologicznych czy kompetencyjnych, czy też psychoterapii, która odkrywa przed nami to od czego próbowaliśmy uciec lub o czym nie chcieliśmy pamiętać.
Aby żyło nam się lżej i aby wykorzystywać w pełni swój potencjał powinniśmy dążyć do nieustannego poszerzania „ja publicznego” i pomniejszenia pozostałych części okna Johari. Życzę więc wszystkim, aby jak najszybciej wasze okno wyglądało jak na poniższym obrazku.
